Psihoanaliza
Psihoanaliza je metod psihološkog pretraživanja koji ima za cilj da dokuči podsvjesno
značenje ljudskog ponašanja, a čije se osnove nalaze u psihološkom
životu koji je formulisao Frojd.
Edipov kompleks
Edipov kompleks je skup ljubavnih i neprijateljskih osjećanja koje
svako dijete osjeća prema roditeljima (seksualna naklonost ka roditelju
suprotnog pola i mržnja prema roditelju istog pola koji se doživljava
kao suparnik).Normalni ishod Edipovog kompleksa je identifikacija
sa roditeljem istig pola.
Mit o Edipu
Edip, heroj iz grčke mitologije, sin Laja, kralja Tebe i Jokaste.Prorokovano
je da će ubiti svog oca i oženiti se sa majkom.Jednog dana posjetio
ga je prorok sa Delfa i savjetovao mu da bježi kako bi izbjegao
nesreću o kojoj je davno Laj bio obavješten.Na putu prema Tebi
posvađao se sa jednim putnikom i ubio ga: to je bio njegov otac.Zatim
je otišao u Tebu gdje je Sfinga terorisala stanovništvo i proždirala
prolaznike koji nisu znali da riješe njene zagonetke.Edip, pošto
je znao odgovor, poslao je Sfingu u smrt.Stanovnici Tebe su ga
proglasili kraljem i dali mu Jokastu za ženu.Prema Sofoklu, kada
je Edip saznao da je počinio incest kao što je prorokovano, iskopao
je sebi oči i u pratnji kćerke Antigone lutao je po svijetu, a
zatim se zaustavio na Kolonu gdje je i umro.
Principi psihoanalize
Velike frojdovske hipoteze
Psihoanaliza polazi od postulata po kojem sve
što se odvija u snovima, nosi u sebi dimenziju koja ne izbija na
površinu.To je podsvijest, rezultat niza događaja koji su se desili
u ranom djetinjstvu, a možda čak i ranije, u neposrednoj sprezi
sa razvojem seksualnosti u širokom smislu, prvo kroz oralnu i analnu
fazu razvoja.Ti slučajevi su cenzurisani.Oko treće godine dijete
otkriva razliku među polovima.Ono, dakle, proživljava u tim prvim
godinama ključne događaje, koji se možda nikad nisu realno desili,
ali koji dotiču njegovu svijest: predstava koitusa (lat.coire,
ići zajedno;sparivanje mužijaka i ženke, kod životinjskih vrsta
i kod čovjeka) i kastracija (odstranjenje ili uništenje reproduktivnog
organa, kod bilo kog pola).Za malog dječka, u pitanju je pretnja
odsjecanjem polnog organa kao kaznom za njegovu masturbaciju, koja
je za njega normalno pražnjenje edipovske požude.Za malu djevojčicu,
saznanje o "onome što joj nedostaje" vodi je ka želji za penisom, odnosno od seksualnosti ka želji da ima dijete
od svog oca, što je zapravo uvod u normalan razvoj heteroseksualnosti.Po
Žaku Lakanu, kastracija je zamišljeni događaj koji povlači za sobom
potčinjavanje subjekta simbolu, odnosno govoru.Putem govora prepliću
se denominacije srodstva i zabrana.Za malog dječaka, društvene
zabrane, čak i neformulisane, su u korjrnu potiskivanja predstava
vezanih za seksualnost u podsvijesti, koja će biti ispunjena značajnim
energetskim nabojem.Ono što je bilo potisnuto teži uvijek da se
vrati u obliku simptoma (grč. sumptoma, koincidencija; subjektivni
fenomen koji otkriva funkcionalni poremećaj ili povredu), lapsusa
(lat. lapsus, klizanje; omaške učinjene pri govoru ili pri pisanju,
koje podrazumjevaju brzu ispravku: Frojd smatra da lapsusi nastaju
usled javljanja nesvjesnih želja), snova, itd.To je skup sukoba
koje čine ljudsku ličnost.Frojd je osmislio dva opisa psihičkog
aparata ("topika"): prvi, dijeli "ja" na podsvijest, predsvijest i svijest; drugi na Id, Ego i Superego.Edipov kompleks
predstavlja fundamentalno otkriće, ljubomora koju dijete osjeća
prema roditelju istog pola i nepriznata želja da ga eliminiše,
a zatim zauzme njegovo mjesto.Taj sukob je u osnovi neuroza kada
Edip ne pronalazi povoljan ishod, a nastaje kada se subjekt okreće
ka drugim objektima.
Analitička seansa i osnovna pravila analize
Neuroze, ali takođe i neke druge psihičke napetosti koje su u osnovi
lošeg zdravstvenog stanja odraslog subjekta, mogu da ga navedu
da konsultuje stručnjaka za psihoanalizu i osobu koja je i sama
bila podvrgnuta psihoanalizi i koja je samim tim u principu sposobna
da sluša pacijenta sa psihičkim problemima.Tokom analitičke seanse,
asocijacije pacijenta između iskazanih i proživljenih, a zaboravljenih
elemenata, omogućavaju mu da vrati unazad tok procesa potiskivanja
i da se izvuku na svjetlost dana nesvjesni događaji.Prvo i osnovno
pravilo psihoanalize je slobodna asocijacija: pacijent je zamoljen
da se opusti i da kaže sve što mu prolazi kroz glavu, čak i ono
što bude smatrao nepotrebnim, nepodesnim ili čak glupim.Od njega
se samo zahtjeva da ne zamaruje ili sputava nijednu misao, bila
ona sramna ili mučna.Rekonstrukcija priče pacijenta, pomoću potisnutog
sjećanja stvara uslove za nestanak simptoma.
Pa ipak, takav postupak se susreće sa dva problema: otporom i transferom
( Transfer je uticaj neke intelektualne ili fizičke aktivnosti
na neku drugu koja joj slijedi, bilo da je mijenja u pozitivnom
* pozitivni transfer* ili negativnom * negativni transfer* smislu).
Pacijent ubrzo nakon početka seanse nije u stanju da pusti misao
da slobodno teče: pruža otpor njihovom prizivanju.Uporedo sa tim
dolazi do prenosa nježnih ili neprijateljskih osjećanja vezanih
za samu analizu (ali ne obavezno i za analitičara).Otpor postaje
tada izraz transfera: analiza tada zaista počinje sa uvođenjem
u igru, u život pacijenta, ponavljanje, nekad već proživljenih
situacija koje prevazilaze kako pacijenta, tako i psihoanalitičara.Da
bi se kontrolisalo to ponavljanje, potrebno je da se slijede druga
dva pravila: 1. Smatra se da treba uzeti u obzir sve što proističe
iz same analize, jer sve čini dio simptoma na kojem pacijent mora
da radi da bi ga se oslobodio tako što će postati svjestan njega;
2. Analitičar ima težak zadatak da dopusti
ili ne dopusti transfer, odnosno analizu, pošto neke osobe nisu
spremne da se tome podvrgnu.Odgovornost analitičara je u tome da
mora da zna prepoznati u kojim situacijama on smatra da može da
podrži transfer, što je ostavljeno njegovom prethodnom iskustvu
i njegovoj intuiciji vezanoj za njegove lične procese nesvjesnog
(kontra transfer).
Istorijat analitičkog pokreta
Nisu svi frojdovski koncepti odmah bili prihvaćeni od strane onih
koji sebe smatraju pripadnicima psihoanalitičkog pokreta.
Od 1902, u Frojdovom stanu, srijedom sastaju se pripadnici jedne
grupe ljekara da bi proučavali psihoanalizu.Ubrzo će se toj grupi
pridružiti A. Adler, S. Blojer, a zatim i njegov asistent K. G.
Jung, koji će ubrzo pokazati živo interesovanje za frojdovska otkrića.Jung
prati Frojda na njegovom putovanju po SAD (1908.).Godine 1910,
tokom drugog kongresa psihoanalize u Nirnbergu, osnovana je Internacionalna
Psihoanalitička Asocijacija (IPA).U dva navrata došlo je do isključenja
došlo je do isključenja iz članstva, čiji je inicijator bio sam
Frojd, prvi put Adlera (1911.) i Junga (1913.) i drugi put Ranka
(1924.) i Ferencija (1929.).Što se prvih isključenja tiče, razmimoilaženje
je nastalo u vezi shvatanja značaja seksualnosti kao jedinog uzročnika
u psihoanalizi; a što se tiče drugih, različitost pogleda je nastala
u vezi sa praktičnim pitanjima, vezanim za teoriju regresije i
traumatizma.Najvjerniji Frojdovi sljedbenici su K. Abraham u Berlinu
i E. Džons u Londonu.Beč, Frojdov grad ostaje u centru pokreta
kojem
je V. Rajh pristupio 1920, sve dok nacizam nije primorao veliki
broj psihoanalitičara da emigriraju, prije svega u SAD.U toj zemlji
će se psihoanaliza najbolje ustoličiti, postajući sa H. Hartmanom
ego - psihologija.
U socijalističkim zemljama, psihoanaliza je u potpunosti isključena
kao buržoaska i reakcionarna nauka.U Velikoj Britaniji dolazi do
značajnog teorijskog dostignuća: sa Melanijom Klajn načinjen je
suštinski korak u teoriji preedipovskih stadijuma; radovi D. V.
Vinikota, V. Bajona i D.Melcera uvrštavaju se u radove koji slijede
rad M. Klajn omogućavajući prije svega pristup psihozama.U Francuskoj
je bilo potrebno da se sčeka 1923. da bi se Frojdova djela prevela
i 1926. da bi se osnovalo Psihoanalitičko društvo Pariza.Istorijat
psihoanalitičkog pokreta je plodan po podjelama, od 1933, a pogotovo
sa Žakom Lakanom, i od 1953. do 1981. i poslije toga.Danas u Francuskoj
ne postoji ni jedan pravilnik profesije psihoanalitičara.
Sigmund Frojd
FROJD, Sigmund ( Freud Sidmund), austrijski ljekar (Frajberg, danas
Pribor, Moravska, 1856 - London, 1939), utemeljivač psihoanalize.
Nakon Frojda, svijest predstavlja samo dio psihološkog života,
čiji se drugi dio, odlučujući, nalazi u nesvjesnom.Frojd zasniva
novu disciplinu, psihoanalizu i razvija novu koncepciju o čovjeku.
Obrazovanje
Potekao je iz jevrejske građanske porodice srednjeg staleža.Imao
je samo četiri godine, kada se porodica nastanjuje u Beču.Poslije
sjajnog školovanja, 1876. u laboratoriju fiziologa Brikea, gdje
nastavlja istraživanja u vezi sa anatomskom patologijom i fiziologijom
nervnog sistema kod čovjeka.Razvija prijateljstvo sa J. Brojerom,
koji je od njega stariji četrnaest godina.Nakon studija medicine,
1883, stupa u psihijatrijsku službu.Zadužen za studiju o kokainu,
otkriva, 1884, njegove analgetske odlike, predosjeća njegova anasteziološka
svojstva i iskušava ga na sebi.Jedna mu stipendija omogućuje da
1885. ode u Pariz na staž kod Šarkoa u Salpetrijeru.Tamo posmatra
manifestacije histerije i efekte hipnoze i sugestije.Saprivatnom
praksom počinje 1886.godine.U oktobru iste godine, ženi se Martom
Bernajs, sa kojom je vjeren od 1882. godine.Ona će mu roditi šestoro
djece, među kojima Anu, rođenu 1895, koja će ga cijeli život pratiti
i specijalizovati se za dječiju psihoanalizu.Frojd sebi stvara
klijentelu među "nervno
oboljelima", većiom od histerije, koje liječi, kao što se u to vrijeme obično činilo, elektroterapijom
i hipnozom.Prevod Berhajmove knjige O sugestiji i hipnotičkim i
budnim stanjima objavljuje 1888. godine.U 1895, odustaje od hipnoze
u krist metode slobodnih asocijacija i objavljuje, u saradnji sa
Brojerom, Studije o histeriji, djelo veoma loše primljeno u medicinskim
krugovima.Tu već nalazimo osnovne principe psihoanalize, pojmove
nesvjesnog, supstitucije, negacije, odbacivanja.Tokom 1896. raskida
svoju saradnju sa Brojerom
Rađanje nesvjesnog i psihoanalize
Nakon raskida sea Brojerom, Frojd svoj put nastavlja sam.Prepiska
sa V. Flisom odigraće ključnu ulogu u njegovoj autoanalizi.U
oktobru 1897. otkriva Edipov kompleks.Tokom 1899. se pojavljuju
njegovi prvi značajni tekstovi.U 1900. Frojd počinje analizu
Dore.U 1901. objavljuje San i njegovo tumačenje i piše Fragment
jedne analize histerije, u komeanalizira traumatsku funkciju
seksualnosti u histeriji, kao i ulogu homoseksualnosti.Tada je
psihoanaliza već postala teorija funkcionisanja društvenog sklopa.BečkoPsihoanalitičko
društvo osnovano je 1908;ali, udruženje analitičara se već formiralo
oko S. Frojda.Počev od 1902, "Psihološko
društvo srijedom" okupilo je svoje prve učenike: naročito P. Ferderna, O. Ranka, V. Štekela, A.
Adlera.Frojd se od 1904. dopisuje sa E. Blojerom i 1907. prima
u posjetu njegovog asistenta, K.G. Junga, koji će iste godine
u Cirihu osnovati Društvo Frojd.
Pobjednička teorija
Jung učestvuje na prvom kongrasu psihoanalize u Salcburgu (1908)
i prati Frojda u SAD na niz predavanja o psihoanalizi (1909).U
Nirnbergu se 1910. održava drugi kongres psihoanalize, koji osniva
Međonarodnu psihoanalitičku asocijaciju.Mjesto predsjednika je
povjereno Jungu.Međutim, širenjem institucije analize, dolazi i
do prekida podjela između Frojda i njegovih bliskih učenika, naročito
Junga.Kasnije će se razići sa Rankom (1924), a zatim i sa Šandorom
Ferencijem (1929).
Prerade i dodavanja
Od 1912. Frojd se bavi pitanjem oca, na koje će se vratiti 1939.
u djelu Mojsije i monoteizam.Pojmove nagona života (Eros) i nagona
smrti (Tanatos), principa realnosti i principa zadovoljstva, uvodi
1920, pa predlaže novi model društvenog sklopa u kome se pojavljuje
Ego, Id i Superego.Teorija Ega i prepznavanja biće jedna od osnovnih
tema Kolektivne psihologije i analize Ega (1921).Frojd se u to
vrijeme, takođe, okreće velikim problemima civilizacije.Buduć nost
jedne iluzije proučava problem religije.Ali tek u djelu Slabost
civilizacije, on najeksplicitnije razvija svoju koncepciju svijeta,
naglašavajući podvragavanje civilizacije ekonomskim neumitnostima
koje nameću težak danak ne samo seksualnosti, već i agresivnosti,
zarad malo sigurnosti.Frojd se 1923. podvrgava prvoj hiruškoj operaciji
zbog raka na vilici. Nacisti spaljuju njegova djela u Berlinu,
ali on 1938. napušta Beč i nastanjuje se u Londonu.Frojd će gotovo
sve do same smrti, u septembru 1939, nastaviti da liječi pacijente.
Autorsko pravo preuzetog teksta je :https://www.znanje.org/i/i22/02iv09/02iv0918/index.html Gde možete naći više informacija
